Derleyen: Betül Yasemin Keskin / Milliyet.com.tr – Dünya tarihine iki kez atom bombasına maruz kalan kişi olarak geçen Tsutomu Yamaguchi, 16 Mart 1916 tarihinde Japonya’nın Nagasaki şehrinde dünyaya geldi. Başarılı bir öğrenci olan Yamaguchi, gençlik yıllarında Nagazaki Mitsubishi Tersanesi’nde çalıştı. Takvimler 1945 yılının Mayıs ayını gösterdiğinde iş gereği Hiroşima’daki tersaneye gitti ve birkaç ay boyunca Hiroşima’da çalıştı. Bu süreçte ailesinden uzaktaydı. Eşini ve çocuklarını görme planları yaparken 6 Ağustos 1945 yılında dünyayı şoke eden bir gelişme oldu. Hiroşima’ya düşen atom bombası birçok insan gibi onun da hayatını kökten değiştirdi.
ART ARDA İKİ FACİA
1945 yılı dünyadaki pek çok insan için sancılı bir dönemdi. Birçok insan hayatta kalma mücadelesi içindeydi. Dünyanın dört bir yanında yaşanan savaş tüm ülke vatandaşları için endişe vericiydi. 6 Ağustos 1945 yılında üzerinden 77 yıl geçmiş olsa bile unutulmayacak bir olay yaşandı. ABD, Japonya’nın Hiroşima kentinin üzerine ‘Küçük Çocuk (Little Boy)’ adıyla anılan bir atom bombası bıraktı. Yaklaşık 1.5 kilometre çapındaki bomba yüz binlerce kişinin ölümüne sebep olurken bombaya maruz kalan ve faciadan sağ kurtulan pek çok insan da hayatları boyunca birçok sağlık sorunuyla mücadele etti.
Hiroşima’ya atom bombası atan ABD, dünyada ilk kez atom bombası kullanan ülke olarak tarihteki yerini aldı. Ancak ne yazık ki Hiroşima’ya atılan atom bombası son olmadı. 6 Ağustos’tan yalnızca 3 gün sonra Japonya’nın başka bir kentine, bu kez Nagasaki’ye de atom bombası atıldı. ‘Şişman Adam (Fat Man)’ adıyla anılan bu atom bombası Nagasaki’de de büyük tahribata sebep oldu ve şehirdeki nüfusun yarısı hayatını kaybetti.
Japonya İmparatoru Hirohito’nun 15 Ağustos 1945’teki mesajında, ülkesinin ‘koşulsuz teslim olduğunu’ ilan etmesiyle birçok Japon vatandaşı savaşın artık sona erdiğini düşündü. Ancak bu süreçte geriye kalanlar tedavisi olmayan birçok hastalık, sakatlık ve psikolojik sorunla baş başa kaldı. Nagasaki’de doğup büyüyen, Hiroşima’da çalışan Tsutomu Yamaguchi de iki atom bombasıyla karşılaşmasına rağmen hayatta kalabilmeyi başarmış biri olarak tarihe geçti.
KULAK ZARI PATLADI, VÜCUDUNDA YANIKLAR MEYDANA GELDİ
Tsutomu Yamaguchi, Nagasaki’de doğdu, büyüdü ve orada evlendi. Ancak 1945 yazında bir iş gezisi için Hiroşima’ya gönderildi. İş gezisi 6 Ağustos tarihinde son bulacak ve ailesinin yanına Nagasaki’ye dönecekti. Ancak başına gelenler ailesine kavuşmasına engel oldu. Yamaguchi, yolculuk için hazırlanırken gökyüzünde bir tuhaflık sezdi. Kafasını yukarı kaldırdı ve ‘Küçük Çocuk’ lakaplı bombayı taşıyan uçağı gördü. Uçaktan gökyüzüne fırlatılan paraşüt, gökyüzünü saniyeler içinde adeta beyaz bir flaş patlıyormuş gibi parlattı. Yamaguchi ise bombanın etkisiyle geçici körlük yaşandı, kulak zarı patladı ve vücudunda bazı yanıklar meydana geldi. Tehlikeyi fark eden Yamaguchi kendini hemen yakınlardaki bir sığınağa attı ve yaralarını sarmaya çalıştı.
Geceyi sığınakta geçiren adam olaydan bir gün sonra yani 7 Ağustos sabahında çalışan bir tren bularak Nagasaki’ye ailesinin yanına yola çıktı. Yolculuk sırasında her yerde gördüğü yaralı insanlar, ölü bedenler ve bombanın etkisiyle alev almış binaları ömrü boyunca unutamayacaktı. Ancak dehşetten uzaklaşmaya çalışan Yamaguchi başka bir felaket için yola çıktığını nereden bilebilirdi ki…
HİROŞİMA’YA ATILANDAN BİLE DAHA GÜÇLÜYDÜ
8 Ağustos sabahı Nagasaki’ye ulaşan Yamaguchi burada bir hastaneye gitti ve tedavi altına alındı. Vücudundaki yanıklar o kadar ciddi bir boyuta ulaşmıştı ki ailesi onu ilk gördüğünde tanıyamadı. Hiroşima’da atom bombasına maruz kalan insanlar Nagasaki’ye akın edince durumu çok ağır olmayan hastalar taburcu edildi. Yamaguchi de 9 Ağustos’ta taburcu edildi fakat evine dönmek yerine çalıştığı tersaneye gitmek istedi. Tersanedeki amirine Hiroşima’da yaşadıklarını anlatan Yamaguchi saniyeler içinde ikinci felaketi yaşadı. Bir anda kulaklarını sağır eden büyük bir patlama oldu ve Hiroşima’da gökyüzünde gördüğü devasa flaş yeniden etrafa yayıldı. Yamaguchi bu hissi iyi biliyordu dolayısıyla kendisini hemen yere attı. Nagasaki’ye atılan bomba Hiroşima’ya atılandan bile daha güçlüydü. Yamaguchi böylesine büyük bir bombadan şans eseri kurtuldu. Ofiste durduğu konum korunaklı bir bölgeydi ve patlama şiddetinde devrilmeyen nadir yapılardan biriydi.
Yalnızca üç gün arayla iki kez nükleer patlama yaşayan ve tam iki kez kıl payı hayatta kalmayı başaran Yamaguchi şoku atlatır atlatmaz ailesinin yanına koştu. Bu kez onları kaybettiğine emindi ve ailesinin yanına gittiğinde onları sağ bulamayacağına kendisini ikna etmişti. Fakat ailesi de en az onun kadar şanslıydı. Karısı ve çocuğunun yaşadığını gören Yamaguchi art arda iki kere yoğun bir biçimde radyasyona maruz kaldı. Hayatta kalması hiçbir sorun olmadığı anlamına gelmiyordu.
Radyasyonun tüm olumsuz etkileri bir kere bedenine girmişti. Art arda iki kez yoğun bir biçimde radyasyona maruz kaldığı için saçları kısa bir süre içinde döküldü, vücudunda belirgin yaralar meydana geldi. Ülkesi teslim olduktan sonra ailesiyle yaşadıkları sığınaktan çıktı ve yaşadığı sağlık problemleri yüzünden uzun yıllar boyunca tedavi gördü.
ÜNLÜ YÖNETMEN ZİYARET ETTİ
Talihsiz kendini toparlaması ve sağlığına kavuşması uzun yıllarını aldı. Savaş sona erdikten sonra çalıştığı tersaneden ayrıldı ve birkaç yıl öğretmenlik yaptı. Ardından mesleğine geri döndü ve istifa ettiği tersanede yeniden işe başladı. Savaştan beş sene sonra iki çocuk sahibi daha oldu ve tam iki kez yaşadığı felaketi anlatmak için kalem ve kağıda sarıldı. Yıllarca yaşadıklarını şiirlere dökerek nükleer silahsızlanma hakkında birçok kez konuşma yaptı. Bu konuşmalar içinde en ses getireni ABD’de yaptığı konuşmaydı.
Yamaguchi hayatı boyunca sağlığına çok dikkat etti, yaşadığı büyük felaketin izlerini her anında hissetti. Takvimler 2006 yılının gösterdiğinde 90 yaşındayken mide kanseri olduğunu öğrendi. İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra hayatta kalmasıyla tanınan adam, 2009 yılında kanser olduğunu yakın çevresiyle paylaştı. Onu tanıyan ve hayat hikâyesini önemseyen Kanadalı yönetmen James Cameron, 22 Aralık 2009 yılında kendisini ziyaret etti.
‘NE OLUR YAPMAYIN’
Yamaguchi, James Cameron’a bu hayattaki görevinin bittiğini söyledi. Hastalığından birkaç sene sonra 4 Ocak 2010 yılında 93 yaşındayken hayata gözlerini yumdu. Japon hükümeti tarafından ‘iki patlamayı yaşayan ve hayatta kalan tek kişi’ olarak tanındı. İki atom bombasına maruz kalan Ömrü boyunca nükleer silahsızlanmanın önde gelen savunucularından biri olarak tarihe adını yazdıran Yamaguchi, hayatını kaybetmeden kısa bir süre önce verdiği röportajda ise şunları söyledi:
“Atom bombasından nefret etmemin nedeni insan onuruna olan etkisinden kaynaklanıyor. Dünya, nükleer bombaların acısını ısrarla neden anlayamıyor, bunu gerçekten anlayamıyorum. Bu silahları geliştirmeye nasıl devam edebilirler? Ne olur yapmayın!”