Gazi Üniversitesi Fen Fakültesi Biyoloji Kısmı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Esra Per, Türkiye’nin 34 vilayetinde insan tesiri ile yeşil papağanların popülasyonlarının arttığını belirterek, yeşil papağanların sayısının artması durumunda çeşidin doğallaşacağını ve evvelce kumru çeşidinde olduğu bu hayvanların üzere her yerde görüleceğini lisana getirdi.
Gazi Üniversitesi Fen Fakültesi Biyoloji Kısmı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Esra Per, yeşil papağan popülasyonuna ait değerlendirmelerde bulundu. Egzotik bir çeşidin, tesirinin görülmeye başlamasıyla istilacı tıp olarak isimlendirildiğini belirten Per, istila sürecinde idarelerin 4 evreli yaklaşımı olduğunu aktardı.
Per, Türkiye’de birinci sefer 1975 yılında tabiatta papağanların görüldüğünü belirterek, “47 yıllık sürecinde sonunda da papağanlara dair farklı bildirimler gelmeye başladı. Papağanları tabiatta görmemizin temel sebebi, hayvan ticareti ve yaban hayatı kaçakçılığı. Vatandaşların evcil hayvan dükkanlarından satın aldığı kuşları bazen kazara tabiata kaçırması, bazen de yaban hayatı kaçakçılığı hadiseleri sırasında taammüden tabiata bırakılmaları” dedi.
Yeşil papağanların yarı tropikal cins oldukları için tabiatta hayatta kalabildiklerini aktaran Doç. Dr. Per, bu cinsin insanlara bağımlı olmadan tabiatta yaşadıklarını, yavru yetiştirebildiklerini ve varlıklarını dört mevsim bulundukları yerde sürdürebildiklerini lisana getirdi.
“AVRUPA’DAN FARKLI BİR KONUMDAYIZ”
Yeşil papağanların egzotik cinsler olduğuna dikkati çeken Per, şöyle devam etti:
“Türkiye’de olağanda tabiatta olmaması gereken bir tıp. Zira tabiatta evcil ve egzotik cinslerin olmaması gerekiyor. Doğal yayılış gösteren cinslerin olması gerekiyor. Lakin bu insan tesiri ile girdirilmiş çeşittir. Yani kendi kendine göç ederek gelmedi. Beşerler ticaret yoluyla getirdiler bu hayvanı. Göçmen değiller. Katiyetle uçarak, yani göç ederek gelmediler. 90’lı yıllar ile 2000’li yıllarda sayılarında önemli bir artış oldu.
Rakamsal olarak baktığımızda şu anda Türkiye’de 34 vilayette yeşil papağan tabiatta gözlendi. 10 vilayette de popülasyon kurduğunu biliyoruz. Bu epeyce dikkat cazibeli bir durum. Zira dünyanın öteki ülkelerinde, bilhassa Avrupa başşehirlerinde de yeşil papağanlar tabiatta hayatta kalıyor ve popülasyon kuruyor. Fakat Türkiye’de 34 vilayette görülmesi ve 10 vilayette popülasyon kurması çok dikkat cazibeli. Bu özelliğimizle Avrupa ülkelerinden çok farklı bir durumdayız.”
Egzotik bir tıbbın tesiri görülmediğinde istilacı olarak kabul edilemediğini söyleyen Doç. Dr. Per, tesiri görülmeye başladığında istilacı olarak kabul edilip çeşitli idare yaklaşımlarının uygulandığını belirtti.
“DOĞADAN TOPLANMAMASI GEREKİYOR”
Dört etaplı idare yaklaşımlarından birincisinin çeşidin ülkeye ya da yeni alanlara girişinin engellenmesi olduğuna vurgu yapan Doç. Dr. Per, şunları söyledi:
“Mesela Türkiye bu hususta değerli bir adım attı. 2021 yılında çeşidin ithalatı yasaklandı. Fakat cinsin ülke içindeki ticareti özgür. Bundan ötürü da şu anda parklarda, mezarlıklardaki yeşil papağanların ticari bir bedeli var. Tabiattan toplanıp yasadışı bir formda ticaret döngüsüne sokuluyor. Bu da bir biyogüvenlik sorunu. Hasebiyle bunun önlenmesi gerekiyor. Birinci evre bu. Biz bu evreyi, önleyemezsek daha sonraki evrelerde başarılı olmamız çok düşük bir ihtimal. İkinci kademede birinci kayıtlar için vatandaşların bilinçlendirilmesi gerekiyor.
Mesela bazen vatandaşlar, tabiatta gördükleri yeşil papağanları alıp konutlarına götürüyorlar. Ya da onlar da satabiliyor, birine verebiliyor ya da tekrar tabiata bırakabiliyor. Bu türlü durumlarda Tabiat Müdafaa ve Ulusal Parklar Vilayet Müdürlüklerine başvurmak gerekiyor. Muhakkak tabiattan yeşil papağanların toplanmaması, yerinin değiştirilmemesi gerekiyor. Bu iki basamakta başarılı olunduğu vakit üçüncü evreye geçiliyor.”
İstila sürecinin üçüncü basamağına değinen Per, “Bu birinci iki basamakta başarılı olmadığımız vakit, üçüncü etaba geçip de yuvadan yumurtaların deforme edilmesi ya da bireylerin toplanması üzere çalışmalar çok muvaffakiyete ulaşmıyor.
Yapılabiliyor lakin çok muvaffakiyete ulaşmıyor. Bu istila sürecinin bir de dördüncü basamağı var. Bu da popülasyonlar artık yönetilemeyecek kadar büyürse bir başka örnek olarak kumru cinsinde olduğu üzere tüm Türkiye’de yaygınlaşabiliyor ve yaygınlaştıktan sonra doğallaşmış olarak kabul ediliyor. Hasebiyle bu çeşit artık yönetilemez bir duruma geliyor” diye konuştu. (İHA)